UBIJCZYCY – południowi sąsiedzi Egipcjan byli przez władców państwa nad Nilem wykorzystywani jako żołnierze. Służyli oni w oddziałach pomocniczych armii egipskiej już za czasów Starego Państwa. W wojskach faraonów zdolności Nubijczyków były wykorzystywane do przeprowadzania zwiadów oraz potyczek. Stanowili więc forpocztę egipskich wojsk wyruszających do walki. Nubijczycy jako całość, znani byli ze swych zdolności łuczniczych i w takim charakterze służyli również w Egipcie.
Nubia dzieliła się na dwie krainy – Wawat (Dolna Nubia - od rzecznej wyspy na Nilu – Elefantyny do II katarakty) i Kusz (Górna Nubia – na południe od II katarakty). Południowa cześć Nubii (Kusz) była lepiej zaludniona. Jej mieszkańcy zajmowali się wypasem bydła. Warunki geograficzne, demograficzne i gospodarcze pozwoliły na wytworzenie się tam własnej państwowości, która kilkakrotnie zagroziła Egiptowi. Faronowie nie ograniczali się do polityki obronnej (system twierdz), ale, przez wieki, próbowali opanować tereny Nubii. Walka pomiędzy obydwoma ośrodkami toczyła się nie tylko o kontrolę polityczną, ale również – i przede wszystkim - ekonomiczną (złoża złota znajdujące się na ternach północnej Nubii).
Wielowiekowe sąsiedztwo zaowocowało więc wzajemnymi podbojami. Stroną zwycięską była zazwyczaj ta, która potrafiła wykorzystać słabość wewnętrzną sąsiada. Egipcjanie przez pewien czas kontrolowali Kusz, który został zamieniony w kolejną prowincję państwa. Kusz zdołał opanować i rządzić Egiptem jako 25 dynastia, którą zniosła z tronu inwazja asyryjskiej armii.
Plemion nubijskie służące jako najemnicy lub oddziały pomocnicze w Egipcie zazwyczaj zachowywały własne uzbrojenie, styl walki i dowództwo. Pewna cześć wojowników szkolona była tylko na wzór egipski (np. jako włócznicy). Zanim powstał zorganizowany ośrodek w Kusz – Nubijczycy zbierali się do walki w oddziałach, których podstawą stanowił podział plemienny.
Nubijczycy wojownicy stanowili niemal w całości piechotę. Wobec znacznie silniejszego egipskiego przeciwnika wojsko nubijskie stosowało taktykę walki z ukrycia i potyczek, licząc na wciągniecie wroga w nieznane, wrogie terytorium i wyczerpanie jego sił w nieprzyjaznych warunkach klimatycznych. W przypadku bitwy Nubijczycy walczyli w luźnej formacji i zmasowanym ataku na pozycje wroga. Dodatkowo starali się wykorzystać atut łuku – ich głównej broni. W starciu bezpośrednim orężem wojownika była zazwyczaj pałka lub duży nóż, czasami także dzida. Dopełnieniem była owalna tarcza, a za odzież ochronną służyło ubranie ze skóry lamparta, lwa lub antylopy.
Medżajowie
Z ludów nubijskich najbardziej cenieni żołnierze pochodzi z terenów dzisiejszego północnego Sudanu. Był to lud Medżajów. Wojownicy tego ludu wykorzystywani byli do patrolowania południowych – pustynnych rubieży Egiptu. Z czasem nazwa - Medżajczyk - ta uległa zmianie i oznaczała już nie pustynnych Nubijczyków, ale elitarne oddziały policyjne wykorzystywane do ochrony ważnych miejsc w Egipcie jak budynki państwowe, miejsca pochówków władców i dygnitarzy oraz patrolowania – w raz innymi jednostkami – granic państwa. Medżajowie – pozostając w dobrych relacjach z Egipcjanami – strzegli m.in. granicy południowo-zachodniej przed najazdami innych nubijskich plemion, które często walczyły z sąsiadami z północy.
Najprawdopodobniej elitarność plemiennych wojowników Medżaj sprawiła, że z czasem dołączali do ich oddziałów rodowici Egipcjanie zmieniając znaczenie słowa i skład etniczny z plemiennego na mieszany nubijsko-egipski. Lud ten z wiekami zasymilował się z sąsiadami z północy.
Libijczycy
LIBIJCZYCY stanowili grupę plemion zamieszkujących siedziby na zachód od granic Egiptu. Były to tereny półpustynne ciągnące się od Morza Śródziemnego do granic Nubii. Starożytni Libijczycy byli nomadami zbieraczami i łowcami. Starożytne źródła egipskie opisują libijskich mężczyzn z długimi włosami, plecionych i koralikami, starannie rozczesanymi z różnych stron i ozdobionymi piórami załączonych do skóry wokół czubka głowy.
Podział plemienny
Starożytni Egipcjanie – okresu Starego Państwa – rozróżniali dwa plemiona Libijczyków – Tjehenu i Tjemehu. Pierwsze z nich było spokrewnione etnicznie z Egipcjanami, ale około 3000 p.n.Ch., zarysowały się różnice kulturowe, które rozdzieliły libijskie plemię od jednoczących się w jedno państwo Egipcjan. Drugim plemieniem, które widniej w staroegipskich źródłach jako Tjemehu różniło się od brązowoskórych mieszkańców Północnej Afryki; mieli oni jasną skórę i niebieskie oczy co oznacza, że najprawdopodobniej byli przybyszami z Europy. Czas pojawienia się tego plemienia na ziemi afrykańskiej datuje się na okres około 3000 p.n.Ch. W okresie końca Nowego Państwa egipskiego, na jego granicy pojawiły się nowe ludy z kierunku libijskiego – Kehek, Meshwesh, Seped, Mahasun oraz Libu (od którego to plamienia wywodzi się nazwa Libia). Kolejne siedem innych plemion również jest wzmiankowanych w papirusach Egiptu.
Pojawienie się nowych nazw w pismach egipskich nie jest przypadkowe. Pierwotne plamiona libijskie, które były dotychczas jedynym źródłem niepokoju na zachodniej granicy Egiptu, same musiały wówczas zmierzyć się z problemem pojawienia się nowych przybyszy, zmuszonych do opuszczenia swoich siedzib, które stawały się – wraz ze zmianami klimatycznymi – coraz bardziej pustynne. Presja, jaką na siebie zaczęły wywierać plamiona libijskie, dla których zaczęło brakować miejsca, spowodowała nową falę niepokoi na granicy libijsko – egipskiej. W wyniku walk udało się Libijczykom opakowanie na pewien czas Egipt (Dolny), gdzie rządziły dynastie przybyszów z zachodu.
Za czasów faraonów Mernptaha i Rmzesa III, koalicja kilkunastu plemion libijskich, sprzymierzona z Ludami Morza zaatakowała Egipt z intencją osiedlenia się w nim. W wyniku zaciekłych walk najeźdźcy ponieśli klęskę. Ocalałych z walk wojowników libijskich Egipcjanie osiedlili w wojskowych obozach jako zaporę przed nowymi inwazjami. Takie militarne osiedla były wzmacniane liczbowo przez nowo przybyłych Libijczyków, w wyniku czego wojnicy z zachodnich rubieży Egiptu stworzyli własną kastę wojskową, którą wzięła nazwę od jednego z plemion – Meshwesh. Komendanci libijskich najemników uzyskiwali z czasem coraz większe wpływy polityczne w państwie, zwłaszcza jego północnej i środkowej części. Jeden z libijskich wodzów, Szeszonok zdołał pochwycić władzę w Egipcie i stał się założycielem XXII dynastii. Władza w kraju nie spoczywała w ręku mocnej dynastii, ale raczej była podzielona pomiędzy różnych wodzów libijskich. Władza Libijczyków w Egipcie kontynuowana była również za rządów kolejnej, XXIII dynastii.
Uzbrojenie
Do czasów pojawienia się na arenie dziejów Ludów Morza, wojnicy libijscy uzbrojeni byli w broń miotającą – dzidy służące do rzucania oraz łuki. Od przybyszów zza morza, cześć wojowników libijskich zapożyczyła miedziane miecze. Pojawił się również rydwan, ale w niewielkich ilościach.
Wojnicy nie mieli dobrego uzbrojenia ochronnego. Nie stosowano tarcz, a cześć Libijczyków walczyła niemal nago – z opaską zasłaniającą miejsca intymne. Inny wojowie ubrani byli w skóry zwierząt (lwa lub żyrafy) jako odzienie ochronne. Cześć walczących miała w zwyczaju malowanie swoich ciał oraz nakładanie błota na włosy.
Libijczycy stanowili niemal w całości lekką piechotę. Wobec znacznie silniejszego egipskiego przeciwnika wojsko libijskie – podobnie jak nubijskie – stosowało taktykę walki z ukrycia i potyczek licząc na wciągniecie wroga w nieznane, wrogie terytorium i wyczerpanie go w nieprzyjaznych warunkach klimatycznych. W przypadku bitwy Libijczycy i Nubijczycy walczyli w luźnej formacji i zmasowanym ataku.